"Bắt tay" tư pháp để… kiểm tra sức khỏe tân lang, tân nương Từ năm 2003, tức thị cách đây 10 năm tròn, Ủy ban Dân số, Gia đình và con trẻ đã khai triển thử nghiệm một số mô hình, hoạt động can thiệp cho vị thành niên, thanh niên và đối tượng chuẩn bị hôn phối nhằm tăng cường cung cấp cho các nhóm đối tượng này cả về kiến thức, kỹ năng thực hành chăm nom sức khỏe sản xuất, những kỹ năng sống căn bản chuẩn bị cho họ bước vào cuộc sống gia đình. Trên cơ sở thử nghiệm thành công, Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế đã từng bước mở rộng địa bàn triển, để đến năm 2013 63/63 tỉnh, đô thị trong cả nước đã có mô hình với tên hợp nhất là “Mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân”. Tại một số địa phương trong cả nước, mô hình tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân đã được thực hiện hiệu quả. Tính riêng năm 2012, ngoài nguồn kinh phí từ Trung ương (cấp cho 1.402 xã), đã có 564 xã tự bổ sung kinh phí địa phương để triển khai mô hình.
Nhận thấy tầm quan yếu của việc khám sức khỏe tiền hôn nhân, Long An là một trong số rất ít địa phương tương trợ kinh phí cho các trường hợp khám sức khỏe tiền hôn nhân, với mức tiền là 160.000đ/người, bao gồm khám sức khỏe tổng quát, xét nghiệm viêm gan B và HIV. Chẳng những thế Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Long An còn có sáng kiến phối hợp với ngành tư pháp để hướng dẫn người dân về tính cấp thiết của khám sức khỏe tiền hôn nhân. Mỗi cặp nam nữ khi đến UBND đăng ký kết hôn, cán bộ tư pháp hộ tịch sẽ gửi giấy giới thiệu lên trung tâm y tế huyện để họ được tham vấn và khám, song song tên họ vào mẫu giấy quản lý đối tượng đến tham vấn và khám sức khỏe trước khi hôn phối. Cũng là một địa phương nhận thức và khai triển tốt về vấn đề khám sức khỏe tiền hôn nhân, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh thành TP Hồ Chí Minh đã kết hợp với Ban Tuyên giáo Thành ủy, Sở Tư pháp thành phố để họ có văn bản chỉ đạo xuống hệ thống quận, huyện, xã, phường. Mới đây nhất, trong lễ tổng kết 10 năm thực hành Pháp lệnh dân số và chuẩn bị xây dựng Pháp lệnh dân số mới, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP HCM vừa đề xuất UBND tỉnh thành tấm các lứa đôi muốn được đăng ký hôn phối phải khám sức khỏe. Vì chương trình tầm soát sức khỏe tiền hôn nhân được thực hiện miễn phí trong thời gian qua cho thấy 20-30% đôi vợ chồng bị mắc một số bệnh, theo bà Bà Tô Kim Hoa, Chi cục trưởng. Có nên “xiết” bằng luật? Không chính xác khi nói rằng, trước nay chưa có văn bản đề cập tới vấn đề khám sức khỏe tiền hôn nhân. Ngược lại đã có tương đối nhiều luật, chính sách nhắc tới vấn đề này. Đơn cử như Khoản 1, Điều 23 Pháp lệnh Dân số; Điều 25 Nghị định số 104/2003/NĐ-CP; Quyết định 05/QĐ-BYT ngày 7/1/2011 của Bộ Y tế…, nhưng tuốt luốt đều dừng lại ở ngưỡng khuyến khích, cổ vũ. Tuy nhiên, từ thực tiễn nhiều người dân và cả ngành y tế không đặm đà với việc này (tại Cao Bằng năm 2011 chỉ có 6 cặp chuẩn bị thành thân đi khám, năm 2012 không có ai, vì người đi khám phải mất phí, khám lẫn với người bệnh), nên các nhà làm luật đã cân nhắc tới vấn đề cần “xiết” bằng luật để đảm bảo sự thực thi với cả người dân lẫn y tế. Khi sửa đổi Luật HN-GĐ, Bộ Tư pháp đưa ra ra hướng để tuyển lựa là nên giữ nguyên quy định không đòi hỏi người thành hôn phải có giấy chứng nhận sức khỏe vì gây quấy rầy, tốn kém cho người dân hoặc phải có giấy chứng thực sức khỏe để bảo đảm mục đích của thành hôn là xây dựng gia đình hạnh phúc, khỏe mạnh. Sau nhiều lần bàn thảo, Bộ Tư pháp đã nhất trí không đưa vấn đề này vào trong dự thảo, trước mắt chỉ nên tuyên truyền, khuyến khích người dân thực hiện, để tiến tới việc luật hóa sau này. Vấn đề này lại một lần nữa được xới xáo khi Luật Dân số bắt đầu được xây dựng. Tuy nhiên, cũng như đồng nghiệp, các chuyên gia của Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế lại “đứng” trước đôi đường “khuyến khích” hay “ép”. Khuyến khích thì là công việc xưa nay đã có, đã làm, còn nếu ép thì có rất nhiều vấn đề cần được luật hóa như: Các nội dung cốt quy định về quy trình, nội dung tham mưu, khám sức khỏe tiền hôn nhân; nhu cầu và điều kiện của nam, nữ được tham mưu, khám sức khỏe tiền hôn nhân; điều kiện và nghĩa vụ của cơ sở dịch vụ y tế để thực hành tham mưu, khám sức khỏe tiền hôn nhân… Bên cạnh đó, một trong những lý do người dân e dè việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là những bí ẩn về bệnh tật của họ sẽ bị lộ. Vậy phải việc khám sức khỏe tiền hôn nhân được luật hóa, thì chế tài nào sẽ đảm bảm cho tính bảo mật thông tin can hệ đến sức khỏe khách hàng?. Trong khi thực tại cho thấy, những tiết lộ về kết quả xét nghiệm HIV đã nhiều lần bị lộ ra từ cơ sở y tế, khiến nhiều nạn nhân khốn khổ. Hồng Minh |
Thứ Tư, 31 tháng 7, 2013
Cung cấp Khám sức khỏe trước cưới – đôi ngả băn khoăn
